آنچه در این مطلب میخوانید
گفتار هفتم: اقامتگاه شرکت تجاری
قوانین ثبت شرکت ها یکی از مهم ترین مواردی است که پیش از ثبت شرکت ها باید با ضوابط آن به طور کامل آشنایی داشته باشید .
معنی اقامتگاه همان محل سکونت است که در موارد حقوقی نیز همین معنی را می دهد یعنی محل سکونت و مرکز امور مهم شخصیت تلقی می شود ، در اصطلاح حقوقی (مسکن) مرکز زندگی مادی و سکونت هر شخص عنوان می شود ولی (اقامتگاه) مرکز زندگی حقوقی اشخاص است .
هیچکس نمی تواند بیشتر از یک اقامتگاه داشته باشد در حالیکه میتونه چند تا محل زندگی داشته باشد .
در حقوق ایران سه نوع اقامتگاه پیش بینی شده: اختیاری ، اجباری و انتخابی .
تشخیص و شناخت اقامتگاه برای امور قراردادی ، قضایی ، ثبتی ، مالیاتی و مالی بسیار مهم است .
تعریف اقامتگاه ممکن است از نظر سازمان ثبت اسناد و املاک و یا سازمان امور مالیاتی و یا دستگاه قضایی و سایر نهادها متفاوت باشد .
اقامتگاه شرکت های تجاری طبق قانون تجارت محلی است که اداره شخص حقوقی در آن صورت می گیرد و طبق قانون مدنی ، اقامتگاه اشخاص حقوقی مرکز عملیات آنها است .
همچنین طبق قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب ، دعاوی راجع به ورشکستگی شرکت های بازرگانی که مرکز اصلی شان ایران است و همچنین دعاوی مربوط به اصل شرکت و دعاوی بین شرکاء و اختلاف حاصله بین شرکا و دعاوی اشخاص دیگر علیه شرکت تا زمانی که شرکت باقی است و نیز درصورت انحلال تا زمانی که تصفیه امور شرکت در جریان است در مرکز اصلی شرکت انجام می گردد .
نظر بیشتر حقوقدانان برای تعریف اقامتگاه با توجه به قانون آن است که :
مرکز عملیات اداری هر شرکت ، اقامتگاه آن شرکت محسوب می شود .
در تأیید این جمله در قانون ثبت شرکت ها که هر شرکتی که در ایران تشکیل گردد و مرکز اصلی آن ایران باشد ، یک شرکت ایرانی محسوب می شود .
از مهمترین فایده های تعیین اقامتگاه می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- تعیین تابعیت شرکت وابسته به معلوم کردن اقامتگاه شرکت می باشد .
- طلبکاران شرکت برای شکایت علیه شرکت ، باید به دادگاهی که اقامتگاه شرکت در حوزه آن است مراجعه کنند .
برای انجام امور مربوط به بقیه اختلاف ها مثل دعوا های مربوط به اصل شرکت ، دعاوی بین شرکاء و شرکت و اختلاف حاصله بین شرکاء نیز باید به همین دادگاه مراجعه کرد .
- دادگاه صالح برای صادر کردن حکم ورشکستگی ، همان دادگاه محل اقامت شرکت است .
- صلاحیت محلی اداره متولی ثبت در خصوص تأسیس و تغییرات اشخاص ، با توجه به اقامتگاه شرکت انجام می شود .
با توجه به موارد فوق ، در محاکم قضایی و دستگاه های حاکمیتی ، اقامتگاه اشخاص حقوقی براساس آدرس شرکت ( که در مرجع ثبت شرکت ها به ثبت رسیده ) تشخیص داده می شود .
تا زمانیکه آدرس و محل اصلی شرکت نزد مرجع ثبت شرکت ها ثبت و در روزنامۀ رسمی آگهی نشد به عنوان اقامتگاه شرکت به حساب نمی آید .
ممکن است که تعیین و یا تغییر اقامتگاه شرکت تحت عنوان اصلاح مواد اساسنامه یا اصلاح کل اساسنامه توسط افراد اصلی شرکت ارائه و با تغییر کلی اساسنامه آگهی گردد .
در اینصورت باید آگهی اصلاح آدرس شرکت به صورت مشخص ، در سامانه الکترونیکی ثبت شرکت ها داده شود .
در صورتیکه تغییر اقامتگاه به صورت مشخص و با دستور تغییر محل شرکت و یا تغییر آدرس صورت گیرد در این صورت با رعایت تشریفات تغییر محل ، به صورت جداگانه اصلاح می گردد .
مبحث سوم: حقوق تحلیلی دفاتر اختصاصی ثبت شرکت ها
یکی از موضوعات مهم در مراحل شکل گیری ثبت شرکت ها ، ثبت انواع شرکت های تجاری در دفتر های مخصوص به خود می باشد که اثرات مختلفی را در اعتبار محتویات و مندرجات ثبت شرکت ها به دنبال دارد .
هرچند که به نظر میرسد با توجه به وجود ابزارهای الکترونیکی این دفاتر کم رنگ شده و میشه همه اسناد را در بانک جامع اطلاعات هر شرکت به صورت الکترونیکی ثبت کرد ولی به دلیل نداشتن توضیح کامل درباره روش های جدید ثبتی ، وجود این دفاتر برای ثبت شرکت ها را ضروری می کند .
گفتار نخست: الزامات قانونی و ثبتی دفاتر ثبت شرکت ها
مطابق قانون یکی از دفاتر پیش بینی شده در ادارات ثبت اسناد و املاک ، دفتر ثبت شرکت ها است .
در اینجا منظور قانون گذار از دفتر ثبت شرکت ها، ثبت انواع شرکت های تجاری است یا ثبت عقد شرکت ؟
در قوانین اولیه ، مقررات مربوط به ثبت املاک و ثبت شرکت ها در یک بازه زمانی نزدیک به تصویب رسیده اند و جدا از آن ، ثبت رسمی شرکت های تجاری در حالت کنونی با تنظیم در دفاتر قانونی ثبت شرکت ها صورت می گیرد .
طبق قانون ، در دایره ثبت شرکت ها ، دفتر مخصوصی برای ثبت شرکت های خارجی در نظر گرفته شده و شرکت های خارجی باید در این دفتر به ترتیب تقاضا و تحت نمره ترتیبی ، ثبت گردند .
در این دفتر برای ثبت هر شرکت ، لااقل چهار صفحه سفید اختصاص داده می شود و همه شعبه های شرکتی که تقاضا ثبت آن می شود .
همچنین تغییراتی که باید مطابق این نظام نامه به ثبت برسد به تدریج که حاصل می شود ، ذیل ثبت خود شرکت و در صفحات گفته شده ثبت خواهد شد .
علاوه بر صفحات سفیدی که طبق قانون مقرر شده ، برای هر شرکت خارجی باید پرونده مخصوصی تشکیل گردد .
در این پرونده برای خود شرکت و هر یک از شعبه های آن در ایران یک پوشه اختصاص داده می شود .
اظهارنامه و هر سندی که ضمیمه آن می شود در پوشه ای مخصوص شرکت و یا شعبه نگهداری می شود ، بعد از اینکار ، یک نسخه از هر اظهارنامه که راجع به تغییرات شرکت است و همچنین کلیه اوراقی که درباره آن شرکت و یا شعبه یا نماینده آن باشد در پرونده و پوشه خاص به خور نگهداری می شود .
این مقررات برای ثبت شرکت-های خارجی و شعبه های آنها نیز پیش بینی شده بود که در حال حاضر هیچ کاربردی ندارد و تنظیم دفاتر به صورت الکترونیکی انجام می شود .
در نظام نامه قانون ثبت شرکت ها ، بیشتر مقررات درباره نحوه ثبت شرکت های خارجی و شعب و نمایندگی های آنها است ولی در نظام نامه قانون تجارت که درباره نحوه ثبت شرکت های داخلی و ایرانی است ، تشریفات و نحوه ثبت در دفاتر ثبت شرکت ها مثل شرکت های خارجی را با جزئیات کامل پیش بینی نکرده اند .
به هرحال با توجه به مستندات اداره ثبت ، نحوه تنظیم اسناد ثبت شرکت های داخلی نیز (بدون سند قانونی) مانند ثبت شرکت های خارجی انجام می شود .
در سال های اخیر با توجه به قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی و قانون تجارت الکترونیک و طبق دستورالعمل ریاست سازمان ثبت اسناد و املاک کشور اقدام جدیدی در ثبت الکترونیکی دفاتر ثبت شرکت ها انجام می شود که این اقدام تبدیل نحوه ثبت سنتی شرکت ها و تنظیم و تخصیص شمارگان دفاتر اختصاصی به شیوه الکترونیکی می باشد .
این امر نه تنها در آسان کردن و بروز رسانی و درست بودن مندرجات ثبتی حائز اهمیت است ، بلکه موجب بهبود فضای شروع کسب و کار با حذف یک مرحله ثبتی شده است .
گفتار دوم: تنظیم دفاتر طبق مقررات جدید
تنظیم دفاتر سازمان ثبت اسناد و املاک کشور از جمله دفاتر ثبت شرکت ها تأثیر گرفته از قوانین و مقررات و شیوه های جدید ثبتی است .
از جمله این مقررات می توانیم به دستورالعمل ثبت الکترونیکی شرکت ها و مؤسسات غیرتجاری و همچنین قانون جامع حد نگار ( کاداستر ) و آیین نامه اجرایی آن اشاره کرد .
طبق آخرین دستورالعمل چگونگی ثبت الکترونیکی شرکت ها و مؤسسات غیرتجاری ریاست ثبت اسناد و املاک ( دکتر تویسرکانی ) ، تنظیم دفاتر ثبت شرکت ها به صورت الکترونیکی پیش بینی شده است .
همچنین در قانون جامع حد نگار ( کاداستر ) کشور هم تنظیم دفاتر مربوط به سازمان ثبت اسناد و املاک که دفاتر ثبت شرکت ها و مؤسسات غیر تجاری هم جزئی از آنها ا ست، به صورت الکترونیکی پیش بینی شده است .
طبق آیین نامه اجرایی قانون جامع حد نگار ( کاداستر ) سازمان ثبت اسناد و املاک موظف است تا برای ثبت تأسیس انواع اشخاص حقوقی و تغییرات آن ها ، دفاتر الکترونیکی مربوطه را در سامانه مرکزی ایجاد کند و امکان بهره برداری بر خط از آن ها را برای ادارات ثبت و اداره کل ثبت شرکت ها و مؤسسات غیرتجاری فراهم کند .
اسناد ثبت تأسیس و ثبت تغییرات انواع اشخاص حقوقی با بهره گیری از ظرفیت های اخذ اثر انگشت دیجیتالی یا امضاء الکترونیک تنظیم و در دفتر الکترونیکی ثبت می شوند و بعد از آن در سامانه های متمرکز سازمان ذخیره سازی می گردند .
سازمان با توجه به تکالیف قانونی مربوطه ، کله دفاتر دست نویس مورد بهره برداری در واحدهای ثبتی و دفترخانه های اسناد رسمی ، دفترخانه های ازدواج و طلاق ، ادارات اجرای اسناد رسمی و همچنین ادارات ثبت شرکت ها و مؤسسات غیرتجاری و مرکز مالکیت معنوی سازمان را به تدریج و با رعایت مهلت مقرر در قانون به دفاتر الکترونیک تبدیل می کند .
در حال حاضر ، دفاتر ثبت شرکت ها به صورت الکترونیکی و با اختصاص دادن شماره صفحه و شماره جلد به صورت الکترونیکی و مرتبط با شماره ثبت و شناسه ملی شخصیت حقوقی تهیه می شوند .
علاوه بر شناسایی و درج زمان دقیق تنظیم سند و تحریر و امضای مسئول اداره و متقاضی ثبت ، تمامی سوابق نسخه الکترونیکی دفتر هم در آرشیو آگهی های ثبتی در سامانه آگهی های سازمان ثبت اسناد و املاک قابل رؤیت است .
گفتار سوم : تفاوت دفاتر ثبت شرکت ها و دفاتر ثبت تجاری
با توجه به حقوق تحلیلی ثبت ، یکی از مباحث قدیمی در ثبت شرکت ها ( که دیگر مورد استفاده قرار نمی گیرد ) موضوع دفتر ثبت تجاری است که با دفتر ثبت شرکت ها تفاوت دارد .
قانون تجارت به موضوع دفتر ثبت تجاری پرداخته است و طبق آن ذکر کرده که در نقاطی که وزارت عدلیه مقتضی دانسته و دفتر تجاری تأسیس شده ، کلیه اشخاصی که در آن نقاط به شغل تجارت اشتغال دارند اعم از ایرانی و خارجی به استثناء کسبه جزء باید در مهلت مقرر اسم خود را در دفتر تجاری به ثبت برسانند ، در غیر اینصورت به جریمه نقدی محکوم خواهند شد .
مقررات مربوط به دفتر تجاری را وزارت عدلیه با بیان موضوعاتی که می خواهد به ثبت برساند به وسیله نظام نامه تعیین می کند .
شش ماه بعد از اجباری شدن ثبت تجاری ، هر تاجری که موظف به ثبت است ، باید در کلیه اسناد و صورت حساب ها و نشریات خطی یا چاپی خود در ایران ، تصریح کند که با چه شماره ای به ثبت رسیده در غیر این صورت محکوم به پرداخت جریمه نقدی می شود .
طبق قانون ، در هر محلی که اداره ، دایره و یا شعبه ثبت تشکیل شده (یا می شود ) ، برای ثبت نام بازرگانان و بنگاه های بازرگانی و شرکت های تجاری ، دفتر مخصوصی به نام ثبت تجاری تأسیس می کند .
صفحات این دفتر را به دستور دادستان محل یا نماینده آن شماره گذاری می کنند و به امضا و مهر دادسرا می رسانند .
مجموع تعداد صفحات را با تمام حروف در اول و آخر هر دفتر با ذکر تاریخ قید خواهند کرد .
در این دفتر برای ثبت هر شماره ، یک صفحه اختصاص داده شده است .
همه بازرگانان و بنگاه های بازرگانی و شرکت های تجاری ایرانی و خارجی که مرکز اصلی یا تجارتخانه آن ها در ایران بوده و یا مرکز اصلی آن ها در خارج از کشور بوده ولی در ایران شعبه داشته باشند باید نامشان را طبق مقررات در دفتر تجاری به ثبت برسانند .
با توجه به این مطالب می بینیم که مقررات و آیین نامه های مربوط به دفتر تجاری کاملا با آیین نامه ها و نظام نامه های ثبت شرکت ها متفاوت است ولی اهداف و موضوعات و نحوه ثبت آن ها از یکدیگر متفاوت است .
هدف دفتر ثبت تجاری ، شناسایی تاجر حقیقی و حقوقی با موضوع فعالیت تجاری مشخص ، برای معرفی به وزارت بازرگانی و وزارت صنعت و معدن و تجارت است .
در حالی که هدف دفتر ثبت شرکت ها ، ثبت رسمی تأسیس و تغییرات شرکت های تجاری و صادر کردن سند رسمی است .
ضرورت وجود این دو دفتر در یکی از مواد قانونی این گونه بیان شده که پس از پایان تصفیه ، نام شرکت از دفاتر ثبت شرکت ها و دفتر ثبت تجاری حذف شود .
بنابراین این دو دفتر مخصوص در کنار هم پیش بینی شده اند ، ولی با توجه به مواردی که گفته شد ، دیگر مورد استفاده قرار نمی گیرند .
مشاوره سامانه ثبت شرکتها
شما میتوانید جهت اطلاع بیشتر از امور ثبتی و همچنین مشاوره در زمینه های ثبت شرکت ، ثبت برند تجاری ، ثبت تغییرات شرکت و دیگر امور ثبتی ، با شماره ۰۲۱۸۸۸۸۸۸۲۲ تماس حاصل فرمایید.
همچنین برای دیدن کلیپ های آموزشی میتوانید ما را در اینستاگرام راهنمای ثبت شرکت داران دنبال نمایید