معنی اقامتگاه همون محل سکونته، که در موارد حقوقی هم تقریباٌ همین معنی رو میده، یعنی محل سکونت و مرکز امور مهم شخص.
در اصطلاح حقوقی (مسکن) مرکز زندگی مادی و سکونت هر شخصه، ولی (اقامتگاه) مرکز زندگی حقوقی اشخاصه. هیچکس نمیتونه بیشتر از یک اقامتگاه داشته باشه، در حالیکه میتونه چند تا محل زندگی داشته باشه.
در حقوق ایران سه نوع اقامتگاه پیش بینی شده: اختیاری، اجباری و انتخابی.
تشخیص و شناخت اقامتگاه برای امور قراردادی، قضایی، ثبتی، مالیاتی و مالی بسیار مهمه. تعریف اقامتگاه ممکنه از نظر سازمان ثبت اسناد و املاک و یا سازمان امور مالیاتی و یا دستگاه قضایی و سایر نهادها متفاوت باشه. اقامتگاه شرکتهای تجاری طبق قانون تجارت محلیه که ادارۀ شخص حقوقی اونجاست و طبق قانون مدنی، اقامتگاه اشخاص حقوقی مرکز عملیات اونهاست.
همچنین طبق قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب، دعاوی راجع به ورشکستگی شرکتهای بازرگانی که مرکز اصلیشون ایرانه و همچنین دعاوی مربوط به اصل شرکت و دعاوی بین شرکا و اختلاف حاصله بین شرکا و دعاوی اشخاص دیگه علیه شرکت تا زمانی که شرکت باقیه و نیز درصورت انحلال، تا وقتی که تصفیه امور شرکت در جریانه، در مرکز اصلی شرکت انجام میشه.
نظر بیشتر حقوقدانان برای تعریف اقامتگاه باتوجه به قانون اینه که:
مرکز عملیات اداری هر شرکت، اقامتگاه اون شرکت محسوب میشه. در تأیید این جمله در قانون ثبت شرکتها اومده که هر شرکتی که توی ایران تشکیل بشه و مرکز اصلیش ایران باشه، یک شرکت ایرانی محسوب میشه.
از مهمترین فایدههای تعیین اقامتگاه میتونیم به موارد زیر اشاره کنیم:
۱ – تعیین تابعیت شرکت وابسته به معلوم کردن اقامتگاه شرکته.
۲ – طلبکاران شرکت برای شکایت عیله شرکت، باید به دادگاهی که اقامتگاه شرکت در حوزۀ اونه مراجعه کنن. برای انجام امور مربوط به بقیۀ اختلافها مثل دعواهای مربوط به اصل شرکت، دعاوی بین شرکا و شرکت و اختلاف حاصله بین شرکا هم باید به همین دادگاه مراجعه کرد.
۳ – دادگاه صالح برای صادر کردن حکم ورشکستگی، همون دادگاه محل اقامت شرکته.
۴ – صلاحیت محلی ادارۀ متولی ثبت در خصوص تأسیس و تغییرات اشخاص، با توجه به اقامتگاه شرکت انجام میشه.
با توجه به موارد فوق، در محاکم قضایی و دستگاههای حاکمیتی، اقامتگاه اشخاص حقوقی براساس آدرس شرکت ــ که در مرجع ثبت شرکتها به ثبت رسیده ــ تشخیص داده میشه. تا زمانیکه آدرس و محل اصلی شرکت نزد مرجع ثبت شرکتها ثبت و در روزنامۀ رسمی آگهی نشه به عنوان اقامتگاه شرکت به حساب نمیاد.
ممکنه که تعیین و یا تغییر اقامتگاه شرکت تحت عنوان اصلاح مواد اساسنامه یا اصلاح کل اساسنامه توسط افراد اصلی شرکت ارائه و با تغییر کلی اساسنامه آگهی بشه، در اینصورت باید آگهی اصلاح آدرس شرکت به صورت مشخص، در سامانۀ الکترونیکی ثبت شرکتها داده بشه. در صورتیکه تغییر اقامتگاه به صورت مشخص و با دستور تغییر محل شرکت و یا تغییر آدرس صورت بگیره،دراینصورت با رعایت تشریفات تغییر محل، به صورت جداگانه اصلاح میشه.
مبحث سوم: حقوق تحلیلی دفاتر اختصاصی ثبت شرکتها
یکی از موضوعات مهم در مراحل شکل گیری ثبت شرکتها، ثبت انواع شرکتهای تجاری در دفترهای مخصوص به خودشونه که اثرات مختلفی رو در اعتبار محتویات و مندرجات ثبت شرکتها به دنبال داره. هرچند که به نظر میرسه با توجه به وجود ابزارهای الکترونیکی این دفاتر نقششون کم رنگ شده، و میشه همۀ اسناد رو در بانک جامع اطلاعات هر شرکت به صورت الکترونیکی ثبت کرد، ولی به دلیل نداشتن توضیح کامل دربارۀ روشهای جدید ثبتی، وجود این دفاتر برای ثبت شرکتها ضروریه.