طبق قانون ثبت انواع شرکتهای تجاری از وظایف از مراجع صدور اسناد رسمی اداره ثبت اسناد و املاک است .
قانون مراجع ثبت شرکت ها ، در ثبت شرکت نامه قائم مقام دفاتر اسناد رسمی هستند .
بنابراین اسناد عادی شرکت ها (مثل صورتجلسه تأسیس و تغییرات اساسنامه و اظهار نامه و تقاضانامه) بعد از ارائه به مرجع ثبت و انجام امور قانونی مربوط به آن ها ثبت می شوند و اعتبار اسناد رسمی را پیدا می کنند .
این نکته مهم است که در ثبت شرکت و صدور سند رسمی ، مرجع ثبت هیچ گونه بررسی و بازرسی حضوری از محل شرکت نداشته و از همین نظر ثبت ملک با ثبت شرکت ها متفاوت است چراکه در ثبت املاک کارشناسان برای بازدید و نقشه برداری و انجام این قبیل امور به محل مراجعه می کنند ولی در ثبت شرکت ها این گونه نیست .
روش ثبت شرکت های تجاری با روش ثبت اسناد در دفاتر اسناد رسمی متفاوت است .
دفاتر اسناد رسمی موظفند تا هویت و هدف طرفین معامله را مستقیما مورد بررسی قرار دهند و درخواست طرفین معامله را که به صورت شفاهی یا کتبی ارائه می گردد بعد از تطابق با قانون ، در دفتر مخصوص ثبت کنند اما مرجع ثبت شرکت ها تنها اسناد عادی را که به مرجع ارائه می شود ثبت می کنند .
در ثبت شرکت ها مثل دفاتر اسناد رسمی نیازی به شاهد و حضور متقاضی برای ثبت نیست .
در ثبت اسناد رسمی حضور شاهد و متقاضی برای تنظیم سند الزامی است و این اسناد هم اعتبار شهادت شاهد را دارن و هم به عنوان استقرار متقاضی هستند اما در ثبت شرکت ها نیاز به هیچ شاهدی نیست و فقط دارنده حق امضا اقرار خواهد کرد که سند با ثبت برابر است .
با اینکه تمام مراحل ثبت شرکت با اطلاعات و شواهد ارائه شده از طرف متقاضی انجام می شود و مرجع ثبت از نظر قانونی آن را مورد بررسی قرار می دهد اما در صورت ارائه اطلاعات نادرست هر ذی نفعی می تواند از مراجع مربوطه ابطال شرکت را درخواست نماید .
از دیگر نکاتی که باید به آن اشاره کرد :
چرا به اسناد ثبت شرکت ها ، آگهی ثبتی می گویند ؟
دلیل اصلی اجباری بودن انتشار و اعلان اسناد ثبت شده در مراجع ثبت شرکت ها است ، که این اجبار در سایر اسناد مرتبط با اسناد رسمی یا املاک وجود ندارد .
در حال حاضر به نظر میرسد نحوه نگارش اسناد تنظیمی در مرجع ثبت نیز باید تغییر کند تا اعلامات ثبت شرکت ها به عنوان سند رسمی راحت تر در ذهن نمایان شوند .
آنچه در این مطلب میخوانید
گفتار سوم: شرکتهای تجاری
تاجران و فعالان اقتصادی به دو گروه عمده :
شخص حقیقی تاجر و شخص حقوقی تاجر تقسیم می شوند .
شخص حقوقی تاجر به معنی خاصتر همان شرکت های تجاری است .
در حال حاضر فعالیت تاجران و بازرگانان و مخصوصا شرکت های تجاری تحت نظر قانون خاصی قرار گرفته است به گونه ای که اگر اشخاص حقوقی بخواهند به فعالیت های تجاری بپردازند باید قبل از هر اقدامی نسبت به تشکیل و ثبت شخصیت حقوقی خود در ادارات ثبت اقدام کنند در غیر اینصورت نمی توانند از حقوق و امتیازات مرتبط با شرکت های تجاری بهره مند گردند .
تجارت گروهی در جهت استفاده از ظرفیت های تجاری و بالا بردن سود و منفعت زمانی امکان پذیر است که با ایجاد شخصیت حقوقی در زندگی اقتصادی و تجاری می توان به نوعی اعتبار سازی عمومی و بازرگانی را ایجاد نمود .
نهاد شرکت های تجاری از قانون تجارت بلژیک و فرانسه گرفته شده و با تصویب اولین قانون تجارت ایران در سال ۴-۱۳۰۳ وارد نظام حقوقی ایران شده بدون اینکه تعریفی از شرکت تجاری در این قانون و قانون جایگزین آن یعنی قانون تجارت در سال ۱۳۱۱ ارائه گردد .
شرکت های تجاری همیشه به وسیله عقد قرارداد به وجود می آیند و دارای شخصیت حقوقی هستند .
طبق قانون تجارت ، همه شرکت های تجاری دارای شخصیت حقوقی اند و ثبت این شرکت ها الزامی است و تابع همه مقررات قانونی ثبت شرکت ها هستند .
دکتر اسکینی نیز شرکت تجاری را این گونه تعریف می کند :
شرکت تجاری قراردادی است به موجب آن یک یا چند نفر توافق می کنند سرمایه مستقلی را که از جمع آورده های آنان تشکیل می شود ، ایجاد کنند و به موسسه هایی که برای انجام مقصود خاصی تشکیل می شود ، اختصاص دهند و در منافع و زیان های احتمالی حاصل از به کارگیری سرمایه سهیم شوند .
برای ایجاد شخصیت حقوقی ، از جمله شرکت ها ، شرایط زیر لازمه :
- قصد و اراده شخصیت حقوقی : برای تشکیل شخصیت حقوقی ، وجود قصد و اراده ، لازم و ضروری است و در غیر این صورت مثلا هر زمان که گروهی در یک مهمانی و یا مراسمی گرد هم بیایند شخص حقوقی به وجود نمی آید .
- هدفمند بودن گروه : این گروه برای رسیدن به هدف خاصی پا به عرصۀ فعالیت می گذارد .
هر گاه دسته ای از افراد ، یا قسمتی از اموال بدون هدف کنار هم جمع شود ، شخص حقوقی تشکیل نمی شود.
شخص حقوقی بعد از از بین رفتن هدف ، حیات خود از دست می دهد بنابراین شخص حقوقی هم مثل شخص حقیقی آغاز و پایانی دارد .
در قانون مدنی فرانسه تعریف شرکت تجاری به این صورت است که: شرکت عبارت است از قراردادی که به موجب آن ، دو یا چند نفر متعهد می شوند ، شی را در شرکت بگذارند با این هدف که منافع حاصله از آن را بین خود تقسیم کنند .
از نظر متخصصان شرکت تجاری را این گونه تعریف می کنند : شرکت تجاری عبارت است از سازمانی که بین دو یا چند نفر تشکیل می شود که در آن هریک سهمی به صورت نقد یا جنس یا کار خود در بین می گذارند ، تا مبادرت به عملیات تجاری نمایند و منافع و زیان های حاصله را بین خود تقسیم کنند .
گفتار چهارم : تفاوت شرکت تجاری و شرکت مدنی
ساختار ، تعریف ها ، مبانی و ماهیت شرکت های تجاری با شرکت های مدنی کاملا متفاوت است و از نظر حقوقی نیز حقوق مدنی و تجارت با هم تفاوت دارند .
در قانون مدنی شرکت این طور تعریف شده : شرکت عبارت است از اجتماع مالکین متعدد در شی واحد به نحوه اشاعه(انتشار) .
این تعریف بیشتر شبیه تعریف مشارکت است تا تعریف یک شرکت به عنوان قراردادی با قالب شکلی مشخص و معین .
در قوانین بعدی ثبت ، شرکت های مدنی نیز پیش بینی شده اند بنابراین تفاوت شرکت های مدنی با شرکت های تجاری از جمله تفاوت در اختیاری و یا اجباری بودن مشارکت و یا امتزاج (ترکیبی) به شرح زیر است :
۱ – شرکت مدنی می تواند اختیاری باشد مثل اجتماع حقوق مالکین در یک قرارداد و یا حتی می تواند اجباری باشد در حالی که شرکت تجاری کاملا اختیاری است و مبتنی بر قرارداد بین اشخاص است .
۲ – در شرکت تجاری معمولا هرگونه اقدام با نظر اکثریت انجام می شود و عده ای از شرکاء می توانند تصمیماتی بگیرند که برای بقیه شرکاء نیز معتبر خواهد بود .
اما در شرکت های مدنی نظر همه شرکاء در تمامی موارد ملاک انجام پذیری آن است و اقلیت یا اکثریت نمی تواند به جای شرکاء دیگر تصمیم گیری کنند .
۳ – در شرکتهای مدنی ، نحوه اداره اموال مشترک تابع شرایط مقرر بین شرکاء خواهد بود و در خصوص مشارکت اجباری هم تصمیمات با اخذ نظر به اتفاق آراء شرکاء است اما در قانون تجارت ، در این زمینه برای هریک از انواع شرکت های تجاری ، مقررات خاص خود را پیش بینی کرده اند .
۴ – رابطه بین اموال و آورده شرکت در شرکت های مدنی با شرکت تجاری متفاوت است به طوریکه در شرکت تجاری بعد از تشکیل شرکت ، شرکاء نسبت به آورده خود حق عینی نداشته و (مستقیما به اموالی که در شرکت دارن دسترسی ندارند ) فقط به اندازه آورده در سرمایه شرکت سهیم اند .
۵ – هدف از ایجاد شرکت تجاری کسب سود و تقسیم آن بین شرکاء است در حالیکه هدف شرکت مدنی همواره کسب سود نیست .
۶ – شرکت تجاری مشمول مقررات ورشکستگی است ولی شرکت مدنی مشمول این قانون نمی شود .
شرکت تجاری و بنگاه اقتصادی
مفهوم شرکت تجاری با بنگاه اقتصادی کاملا متفاوت است چنانچه در علم اقتصاد بنگاه اقتصادی به مجموعه ای از عوامل تولید گفته می شود که تحت اقتدار یک شخص (کارفرما ، صاحبکار ، کار آفرین اقتصادی) و با هدف بدست آوردن سود ، کالایی را تولید می کنند یا خدماتی را ارائه می دهند .
بنگاه اقتصادی ممکن است شخصیت حقوقی نداشته باشد .
مالک بنگاه اقتصادی می تواند یک شخص حقیقی و یا حقوقی باشد و موضوع آن می تواند تجاری یا غیرتجاری باشد .
بنگاه تجاری اگر در قالب شرکت تجاری ثبت نشد شخصیت حقوقی نداشته و بنگاه هایی که در قالب شرکت فعالیت می کنند ، می توانند مسئولیت خود را محدود کنند .
در مواقعی که صاحب بنگاه یک نفر است و امکان تشکیل شرکت در قالب های مرسوم را ندارد ، قوانین بسیاری از کشورها از جمله فرانسه این اجازه را می دهد که آن شخص شرکتی با عنوان بنگاه اقتصادی تک شخص و با مسئولیت محدود تشکیل دهد تا همه بنگاه های اقتصادی بتوانند به صورت شخصیت حقوقی فعالیت کنند .
گفتار پنجم: ثبت انواع شرکتهای تجاری
در قانون کشور ما شرکت های تجاری به اشکال مختلفی صورت می پذیرد .
در قوانین مربوط به شرکت ها ، شرکت های سهامی ، ضمانتی ، نسبی ، مختلط در نظر گرفته شده بود که در قوانین بعدی تغییراتی در ماهیت انواع شرکت های تجاری به وجود آمد .
بدون در نظر گرفتن اقسام شرکت ها در قانون تجارت می توانیم شرکت ها را براساس میزان مسئولیت شرکاء ،تابعیت شرکت ها یا موضوع شرکت ها به اقسام مختلف تقسیم بندی کنیم .
شرکت های تجاری بر اساس شخصیت شرکاء و مسئولیت آن ها به طور کلی به چهار دسته تقسیم می شوند :
بند نخست : شرکتهای اشخاص
در شرکت های اشخاص ، شخصیت و اعتبار شرکاء از اهمیت خاصی برخور دار است و شرکاء شرکت معمولا اشخاصی هستند که به شخصیت ، اعتبار و سرمایه یکدیگر آشنایی دارند .
بنابراین شرکت شخص ، شرکت های خانوادگی هستند که این نوع شرکت ها از دو ویژگی برخوردارند ، اولا با اینکه تابع تابع قانون تجارت هستند اما بیشتر آنها از قرارداد شرکاء تبعیت می کنند ، دوما اینکه در این شرکت ها شخصیت شرکاء اهمیت اساسی دارد و به اصطلاح ، قرارداد شرکت وابسته به شخص شرکاء است ، بنابراین شخصیت اشخاص از نظر ایجاد شخص حقوقی و انحلال آن با اهمیت است .
مسئولیت شرکاء در شرکت شخص معمولا بیشتر از آورده شرکاء است و در انواع شرکت ها بسته به نوع شرکت ، قوت و ضعف پیدا می کند .
از لحاظ نقل و انتقال شرکاء و یا سهم الشرکه ، رضایت تمامی شرکاء لازم است .
شخص ثالث می تواند برای وصول طلب خود ، به تمامی شرکاء مراجعه کند و شریک ضامن ملزم به تأدیه طلب شرکت خواهد بود .
شرکت های تضامنی و نسبی از مهمترین این نوع شرکت ها هستند .
طبق قانون شرکت تضامنی شرکتی است که تحت اسم مخصوص و برای امور تجاری بین دو یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل می شود .
اگر دارایی های شرکت برای تأدیه بدهی های شرکت کافی نباشد هریک از شرکاء ضامن پرداخت کل بدهی شرکت خواهند بود .
از ویژگی های مهم ثبتی در خصوص شرکت های تضامنی آن است که در زمان تأسیس شرکت تمام سرمایه شرکت می تواند نقدی یا غیر نقدی باشد .
مدیران شرکت می توانند یک یا چند نفر از بین شرکاء باشند و یا خارج از شرکاء انتخاب شوند .
در شرکت تضامنی هیچ کدام از شرکاء نمی توانند سهم خود را به شخص دیگری انتقال دهند مگر اینکه رضایت همه شرکاء را برای این کار بگیرند .
به همین دلیل صورتجلسه نقل و انتقال سهم الشرکه باید به امضای همه شرکاء برسد .
از طرفی معمولا انتخاب مدیران یا افزایش سرمایه و سایر تصمیمات در شرکت های تضامنی جدا از میزان مسئولیت ها و با رضایت تمامی شرکاء انجام می شود .
البته در موارد جزئی اساسنامه می تواند بدون در نظر گرفتن نظر جمعی تصمیماتی را نیز بگیرد .
طبق قانون هر شرکت تضامنی می تواند با تصویب همه شرکاء به شرکت سهامی تبدیل گردد که در این صورت رعایت تمام موارد قانونی مربوط به شرکت های سهامی لازم است .
در قانون ، شرکت نسبی این گونه تعریف شده :
شرکتی که برای امور تجاری تحت اسم مخصوص ، بین دو یا چند نفر تشکیل می شود و مسئولیت هر کدام از شرکاء به نسبت سرمایه ای است که در شرکت گذاشته اند .
تشریفات مربوط به شرکت نسبی مثل شرکت تضامنی است .
به طور کلی شرکت های نسبی محدودی در ادارات ثبت ، به ثبت رسیده اند و از لحاظ میزان مسئولیت بسیار شبیه شرکت های مدنی هستند .
شرکت های نسبی در حقوق کشور ما وجود دارد ولی در حقوق کشور های اروپایی دیده نمی شود .
در واقع قوانین حاکم بر این شرکت ، مخلوطی از حقوق مدنی و قواعد حقوق تجارت در مورد شرکت تضامنی است و بیشترین تفاوت در آن است که مسئولیت شرکاء در قبال اشخاص ثالث به نسبت سهم الشرکه آن ها است .
مشاوره ثبت انواع شرکت های تجاری
شما میتوانید جهت اطلاع بیشتر در مورد ثبت انواع شرکت های تجاری و همچنین مشاوره در زمینه های ثبت شرکت ، ثبت برند تجاری ، ثبت تغییرات شرکت و دیگر امور ثبتی ، با شماره ۰۲۱۸۸۸۸۸۸۲۲ تماس حاصل فرمایید.
همچنین برای دیدن کلیپ های آموزشی میتوانید ما را در اینستاگرام راهنمای ثبت شرکت داران دنبال نمایید .