آنچه در این مطلب میخوانید
بند دوم: شرکت سرمایه ای
در این شرکت آورده شرکاء و میزان آن مهم تر از شخصیت شرکاء و میزان مسئولیت آن ها است ، در شرکت های سرمایه ای شرکاء فقط تا میزان سرمایه ای که به شرکت آورده اند مسئول تعهدات شرکت هستند و میزان مسئولیت آن ها به میزان آورده آنها می باشد .
قابل انتقال بودن سهم یا سهم الشرکه از ویژگی های این نوع شرکت ها است .
شخصیت شرکاء تأثیر چندانی در اعتبار شرکت ندارد و معمولا تصمیم گیری در مورد این نوع شرکت ها با اکثریت شرکاء صورت می گیرد و نقل و انتقال سهام شرکت در برخی از موارد می تواند بدون رضایت سایر شرکاء نیز انجام شود .
معروف ترین شرکت های سرمایه ای ، شرکت های با مسئولیت محدود و شرکت های سهامی عام و سهامی خاص هستند .
طبق قانون تجارت ، یک شرکت با مسئولیت محدود ، شرکتی است که بین دو یا چند نفر برای انجام امور تجاری تشکیل شده و هر یک از شرکاء ( بدون اینکه سرمایه به سهام یا قطعات سهام تقسیم شده باشد ) فقط تا میزان سرمایه خود در شرکت مسئول قروض و تعهدات شرکت می باشند .
شرکت های با مسئولیت محدود از لحاظ ثبتی تابع اساسنامه خود می باشند .
از مهمترین ویژگی های آن ها نحوه نقل و انتقال سهم الشرکه و همچنین نحوه تصمیم گیری است .
طبق قانون تجارت سهم الشرکه شرکاء نمی تواند به شکل اوراق تجاری قابل انتقال ، چه با بانام و چه بی نام بیاید .
سهم الشرکه را نمی توان به کسی انتقال داد مگر اینکه این انتقال با رضایت عده ای از شرکاء ، که لا اقل سه ربع سرمایه متعلق به آنها باشد و اکثریت عددی را نیز داشته باشند انجام گردد .
انتقال سهم الشرکه باید به صورت سند رسمی انجام شود که این تشریفات انتقال در شرکت های تجاری دیگر انجام نمی شود .
در مورد نحوه تصمیم گیری در این نوع شرکت ها باید گفت که با اینکه در شرکت های با مسئولیت محدود تشکیل مجمع عمومی مثل شرکت های سهامی پیش بینی نشده و هر نوع تصمیم گیری تابع اساسنامه است ولی حد نصاب تصمیم گیری طبق قانون تجارت انجام می شود .
تصمیم گیری ها درباره شرکت باید با اکثریت حداقل نصف سرمایه انجام گردد .
اگر بار اول این اکثریت حاصل نشد باید تمام شرکاء مجددا دعوت شوند که در اینصورت تصمیمات با اکثریت عددی شرکاء گرفته می شود ، هر چند که این اکثریت دارای نصف سرمایه نباشند .
اساسنامه شرکت می تواند ترتیبی برخلاف آن چیزی که گفته شد را تعیین کند .
طبق قانون هر تغییر دیگری در مورد اساسنامه باید با اکثریت عددی شرکاء (که لااقل سه ربع سرمایه را هم داشته باشند ) به عمل بیاد ، مگر اینکه در اساسنامه اکثریت دیگری مقرر شده باشد .
در شرکت با مسئولیت محدود نمی توانند شریکی را مجبور به افزایش سرمایه کنند ، پس بدون حضور شریک نمی توان سهم الشرکه شریک را افزایش داد .
راه های افزایش سرمایه در این نوع شرکت ها پیش بینی نشده است و افزایش سرمایه از هر طریق ، از جمله تبدیل سود تقسیم نشده و یا مطالبات حال شده و پرداخت نقدی و مازاد امکان پذیر باشد .
شرکت با مسئولیت محدود به وسیله یک یا چند نفر مدیر موظف یا غیر موظف ، که از بین شرکاء یا از خارج از شرکت ، برای مدت محدود یا نا محدودی تعیین می شوند ، اداره می شود .
بنابراین مدیر یک شرکت با مسئولیت محدود می تواند خارج از شرکاء باشد ، و همچنین این نوع شرکت ها می تواند تک مدیره نیز باشند .
در شرکت با مسئولیت محدود نهاد نظارتی ای به نام هیئت ناظر پیش بینی شده که دارای تکالیف و شرایط خاص به خود می باشد .
در انواع شرکت های تجاری به جز شرکت های سهامی ، حداقل میزان برای سرمایه در نظر گرفته نشده ولی در برخی از ادارات ثبتی سرمایه ای برابر با یک میلیون ریال ، بدون مستند قانونی و به صورت عرفی برای شرکت با مسئولیت محدود در نظر گرفته می شود .
شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آن ها است .
شرکت سهامی یک شرکت بازرگانی محسوب می شود ، حتی اگر فعالیت آن بازرگانی نباشد .
در شرکت سهامی تعداد شرکاء نباید از سه نفر کمتر باشد .
شرکت های سهامی به دو نوع تقسیم می شوند :
اول شرکت هایی که موسسین آن ها قسمتی از سرمایه شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تأمین می کنند .
به این گونه شرکت ها ، شرکت های سهامی عام گفته می شود .
دوم شرکت هایی که کل سرمایه آن ها در زمان تأسیس منحصرا توسط موسسین تأمین شده ، این شرکت ها را شرکت سهامی خاص می گویند .
درباره دسته بندی شرکت های سهامی ، در قوانین اولیه و در ابتدا صرفا شرکت سهامی بدون هیچ تفکیکی پیش بینی شده بود ولی بعدا در قانون تجارت آن ها را به سهامی عام و خاص تقسیم کردند .
شرکت های سهامی عام در قوانین کنونی باید دارای مجوز از سازمان بورس اوراق بهادار باشند و مراحل خاصی برای آنها در نظر گرفته شده است .
شرکت سهامی عام نقاط مشترک بسیاری با شرکت سهامی خاص دارد اما در زمان تأسیس شرکت حداقل سرمایه مورد نیاز ، تعداد شرکاء ، ساز و کار اداره شرکت و همچنین پذیره نویسی و افزایش سرمایه از موارد تمایز با شرکت سهامی خاص هستند که مورد توجه می باشد .
بند سوم: شرکت های مختلط
در شرکت های مختلط دو دسته شریک وجود دارد ، یک دسته از شرکاء مسئولیت شان محدود به میزان سرمایه و آورده آن ها است و دسته دیگر مسئولیت نامحدود دارند و در صورت بدهی داشتن شرکت باید بدهی ها را از دارایی شخصی شان پرداخت کند .
شرکت های مختلط سهامی و شرکت های مختلط غیر سهامی بارز ترین نوع این دسته از شرکت های تجاری هستند .
طبق قانون تجارت، شرکت مختلط غیر سهامی شرکتی است که برای انجام امور تجاری تحت اسم مخصوصی بین یک یا چند نفر شریک ضامن و یک یا چند نفر شریک با مسئولیت محدود و بدون انتشار سهام تشکیل می شود .
شریک ضامن مسئول تمام بدهی هایی هست که ممکنه علاوه بر دارایی شرکت به وجود بیاد .
شریک با مسئولیت محدود کسی است که مسئولیت آن فقط تا میزان سرمایه ای است که در شرکت دارد .
در اسم شرکت باید عبارت ( شرکت مختلط ) و لااقل اسم یکی از شرکای ضامن نوشته شود .
طبق قانون تجارت، شرکت مختلط سهامی شرکتی است که تحت اسم مخصوصی بین یک عده از شرکاء سهامی و یک یا چند نفر شریک ضامن تشکیل می شود .
شرکت های مختلط در کشور ما دارای سوابق فعالیت نیستند و تعداد بسیار محدودی از آنها در حدود نیم قرن پیش به ثبت رسیده اند و در حال حاضر هیچ سابقه ای از آنها موجود نیست .
بند چهارم: شرکت دارای ماهیت و شرایط خاص
۴ – ۱ شرکت تعاونی : شرکت تعاونی بر اساس قوانین خاصی از جمله قانون شرکت های تعاونی و قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران به وجود می آید و به طور کلی تابع قوانین اختصاصی خود می باشد .
شرکت تعاونی شرکتی است که از اشخاص حقیقی یا حقوقی ای تشکیل شده که به منظور رفع نیازمندی های مشترک و بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی اعضاء دور هم جمع شده اند تا از طریق خود ، یاری و کمک متقابل و همکاری با یک دیگر و با موافقت اصولی که در قانون وجود دارد به اهداف خود برسند .
شرکت های تعاونی مثل شرکت های تجاری دارای شخصیت حقوقی هستند و دارایی مستقل از دارایی اعضاء دارند .
در شرکت های تعاونی ، وزارت تعاون نقش نظارتی دارد و امور و نحوه ثبت صورت جلسه با مجوز وزارت تعاون صورت می گیرد .
البته براساس موضوع فعالیت ، شرکت های تعاونی به انواع مختلفی تقسیم می شوند که از جمله آن ها :
تعاونی تولید ، تعاونی خدماتی ، تعاونی سهامی عام ، تعاونی اعتبار آزاد و گروه شغلی ، تعاونی کشاورزی ، دامداری ، دامپروری ، پرورش و صید ماهی ، شیلات ، تعاونی صنعت ، معدن ، تعاونی عمران شهری ، تعاونی توزیع از جمله تعاونی مشاغل ، مصرف کنندگان ، مسکن ، تعاونی فراگیر ، تعاونی چند منظوره و سایر تعاونی ها اشاره کنیم .
نوع دیگری از تعاونی ها ، تعاونی سهامی عامه که برای مستندات ، نوعی شرکت سهامی عام تلقی می شود که با رعایت قانون تجارت و محدودیت های موجود در قانون اصلاح موادی از قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و اجرای سیاست های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی تشکیل می شود .
در یک شرکت تعاونی سهامی عام ، موسسین قسمتی از سرمایه شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تأمین میکنند .
در زمان تأسیس و در طول فعالیت ، سرمایه شرکت نباید از پنج میلیارد ریال کمتر باشد .
نوع دیگری از شرکت های کلاسیک و اصیل تعاونی که در تمام دنیا معروف است ، شرکت تعاونی روستایی است که طبق قانون شرکت های تعاونی سال ۱۳۵۰ تشکیل می شود و تعاریف و تشریفات مخصوص به خود را دارد و تحت نظر وزارت تعاون نمی باشد (از شمولیت وزارت تعاون خارجه) .
۴ – ۲- شرکت خارجی و شعب و نمایندگی خارجی : مباحث مربوط به شرکت های خارجی با توجه به تقسیم بندی قوانین بعد و قبل از انقلاب اسلامی ، دچار تغییرات عمده ای شده است .
شرکت خارجی که در محل ثبت خود قانونی شناخته می شود به شرط عمل متقابل از سوی کشور متبوع ، می تواند در زمینه ای که توسط دولت ایران تعیین می شود و در چارچوب قوانین و مقررات کشور ، نسبت به ثبت شعبه یا نمایندگی خود اقدام کند .
فعالیت شعبه و یا نمایندگی خارجی بر طبق آیین نامه اجرایی قانون اجازه ثبت شعبه یا نمایندگی خارجی و بر اساس اصل ۸۱ قانون اساسی ، محدود به مواردی که در قانون ذکر شده می گردد .
در حال حاضر شعبه یا نمایندگی شرکت خارجی فقط در اداره ثبت شرکت های تهران قابل ثبت است .
۴ -۳- شرکت های علمی: این شرکت ها شرکت های ثبت نشده ای هستند که باید طبق مقررات به ثبت برسند .
بعضی از حقوقدانان به این نوع شرکت ها ، شرکت تضامنی حکمی می گویند .
شرکت های عملی ، شرکت هایی هستند که عملا برای انجام امور تجاری تشکیل شده اما در قالب یکی از شرکت های قانون تجارت در نیامده اند .
طبق قانون تجارت این نوع شرکت ها ، شرکت تضامنی به حساب می آید و قوانین شرکت های تضامنی برای آن ها اجرا می شود .
این شرکت ها در قانون کشور ما دارای شخصیت حقوقی نیستند ولی برای حفظ منافع اشخاصی که با آن ها وارد معامله شده اند ، شرکت تضامنی محسوب می شوند .
البته نظر مخالفی هم وجود دارد که میگه :شرکت های مدنی که به امور تجاری می پردازند و جزئی از قانون تجارت نیستند و در حکم شرکت های تضامنی محسوب نمی شوند بلکه مثل شرکت های مدنی که به امور تجاری می پردازند ، تابع قوانین حقوق مدنی هستند .
در پیش نویس لایحه جدید حقوق تجارت این گونه بیان شده که یک شرکت ، تا زمانی که به ثبت نرسیده ، شخصیت حقوقی ندارد و انجام هر گونه عمل حقوقی جز در راستای تشکیل شرکت ، برای آن ها امکان پذیر نیست .
اگر افرادی بدون ثبت شرکت به انجام امور تجاری بپردازند ، در مقابل اشخاص ثالث طبق قانون دارای مسئولیت نامحدود و تضامنی هستند .
۴ – ۴ – شرکت های دولتی : یک شرکت دولتی شرکتی است که تمام و یا بیشتر از ۵۰ درصد از سرمایه آن متعلق به دولت است .
در قانون این گونه تعریف شده است که : شرکت دولتی واحد سازمان شخصی است که با اجازه قانون به صورت شرکت ایجاد می شود و بیش از ۵۰ درصد سرمایه آن متعلق به دولت است.
هر شرکت تجاری که از طریق سرمایه گذاری شرکت های دولتی ایجاد می شود ، تا زمانی که بیش از ۵۰ درصد سهام آن متعلق به شرکت های دولتی باشد ، جزئی از شرکت های دولتی به حساب می آید .
طبق قانون ، شرکت های دولتی که قسمتی از سهام آن ها به بخش غیر دولتی (خصوصی یا تعاونی ) تعلق داشته باشد ، درصورتیکه اساسنامه آن ها با هر یک از موارد قانون محاسبات تفاوت داشته باشد ، با موافقت صاحبان سهام مذکور قابل اجرا است و در غیر این صورت باید مواردی از قانون محاسبات که مربوط به بخش دولتی است برای آن ها اجرا گردد .
شرکتی که از طریق مضاربه و مزارعه برای به کار انداختن سپرده های اشخاص در بانک ها و مؤسسات اعتباری و شرکت های بیمه تشکیل شده باشند ، شرکت دولتی نیستند .
گفتار ششم: تفاوت شرکت تجاری با مؤسسات غیرتجاری
در تقسیم بندی اشخاص حقوقی در حقوق خصوصی ، بعضی از مؤسسات فعالیت تجاری دارند و بعضی از آن ها نیز غیر تجاری هستند که در واقع تفاوت اصلی شرکت های تجاری با مؤسسات غیرتجاری در نوع فعالیت و اهداف و قوانین حاکم بر آن ها است .
همچنین آثار حقوقی و مالی و مالیاتی و ثبتی آنها را نیز می توانیم به این تفاوت ها اضافه کنیم .
طبق قانون ، مؤسسات غیرتجاری به صورت زیر تعریف می شود :
تشکیلات و مؤسساتی هستند که برای هدف های غیرتجاری مثل امور ادبی یا علمی و یا امور خیریه و امثال این ها تشکیل می شوند .
در این مؤسسات ، موسسین می توانند به فکر سود باشند یا نباشند .
مؤسسات غیرتجاری می توانند عناوینی مثل انجمن ، کانون یا بنگاه و امثال این عنوان ها رو داشته باشند .
اما این مؤسسات نمی توانند عناوینی را که به تشکیلات دولتی و یا کشوری اختصاص دارد ، برای خود انتخاب کنند .
اینکه شخص حقوقی به وجود آمده ، با نام انجمن ثبت شده یا نه ، تأثیری در تاجر بودن یا نبودن آن نداشته و باید هویت حقوقی آن با توجه به اساسنامه اش مشخص شود .
یعنی در هر موردی باید مشخص گردد که شخص حقوقی یک شرکت تجاری یا غیر تجاری است .
البته پیش بینی سود برای تشکیل دهندگان شخص حقوقی ملاک تشخیص نیست چراکه در شرکت تجاری و هم در مؤسسات غیرتجاری تقسیم سود بین اعضاء مجاز است .
مهم ترین ملاک تشخیص ، فعالیت شخص حقوقی که در مورد انجمن باید جنبه معنوی داشته باشد مثل فعالیت ورزشی ، هنری و ادبی .
بنابراین برای تشخیص شرکت های تجاری از غیرتجاری فقط سودآوری و منفعت ملاک نیست .
در بیشتر شرکت های تجاری موضوعات جنبه قراردادی و سودآوری دارند و به عبارت دیگر هدف از تشکیل این شرکت ها ، بدست آوردن سود و تقسیم آن بین شرکاء است ولی در شرکت های غیرتجاری اینگونه نیست .
ممکن است مؤسساتی به صورت غیرتجاری به ثبت برسند که فعالیت تجاری داشته باشن، که در این باره باید در نظام حقوقی ، تمهیدات و ضمانت اجرایی مناسبی در نظر گرفته شود .
به طور کلی مؤسسات غیرتجاری به دو دسته تقسیم می شوند :
- مؤسساتی که هدف شان از تشکیل ، جلب منافع و تقسیم آن بین اعضا نباشد .
- مؤسساتی که هدف از تشکیل آن ها ، جلب منافع مادی و تقسیم آن بین اعضا و غیره باشد ؛ مثل کانون های فنی و حقوقی و غیره .
طبق قانون تجارت ، مؤسساتی که برای هدف های غیرتجاری تأسیس شده اند ، از تاریخ ثبت در دفتر مخصوصی که وزارت عدلیه معین کرده است شخصیت حقوقی پیدا می کنند .
بنابراین برای اینکه مؤسسات غیرتجاری شخصیت حقوقی پیدا کنند حتما باید به ثبت برسند .
مشاوره سامانه ثبت شرکتها
شما میتوانید جهت اطلاع بیشتر از امور ثبتی و همچنین مشاوره در زمینه های ثبت شرکت ، ثبت برند تجاری ، ثبت تغییرات شرکت و دیگر امور ثبتی ، با شماره ۰۲۱۸۸۸۸۸۸۲۲ تماس حاصل فرمایید.
همچنین برای دیدن کلیپ های آموزشی میتوانید ما را در اینستاگرام راهنمای ثبت شرکت داران دنبال نمایید .