در این مبحث دربارۀ موضوعاتی که برای تشکیل یک شرکت تجاری باید رعایت بشن، مثل زمان تشکیل شرکتها و الزامات و عناصر تشکیل دهندۀ شرکت مثل موضوعات مربوط به نام شرکت و مقایسۀ نام شرکت با اسم تجاری و علائم تجاری و موضوع فعالیت و همینطور دربارۀ نحوۀ اخذ مجوز و فعالیتهایی که نیاز به اخذ مجوز دارن، توضیح میدیم.
گفتار نخست: نظام تشکیل شخصیت حقوقی شرکتهای تجارتی
با اینکه طبق قانون، شرکتهای تجاری باید نزد مرجع ثبت شرکتها ثبت بشن، ولی زمان تشکیل شرکت در حقوق ایران به طور صریح مشخص نشده. بعضی از اساتید اعتقاد دارن که شخصیت حقوقی شرکتها بعد از ثبت نزد مرجع ثبت شرکتها بوجود میاد، و بعضی دیگه هم از قواعد و اصول متفاوتی پیروی میکنن.
یکی از وظیفههای اصلی مراجع ثبت شرکتها، اعلام تأسیس انواع شرکتهای تجارتیه، که این کار به آگهی ثبت شرکت مشهوره. همونطور که گفتیم در حقوق ایران دربارۀ آغاز شخصیت حقوقی شرکت موضوعی مطرح نشده. تعیین آغاز شخصیت حقوقی یک شرکت خیلی مهمه چون نقطۀ شروع حقوق و تعهدات شرکت رو تعیین میکنه، در واقع تا قبل از تحقق شخصیت حقوقی شرکت، نمیشه تعهداتی که شرکاء به عهده گرفتهاند رو بر عهدۀ شرکت گذاشت، چون شرکتی وجود نداره که بتونه متعهد بشه. در کشورهای اروپایی نقطۀ آغاز برای شخصیت حقوقی، همون زمان ثبت شرکتهای تجاریه، در فرانسه این قاعده برای شرکتهای تجارتی و مدنی اعمال میشه.
مبانی تشکیل و تأسیس شرکتهای تجاری در روابط شرکاء، منابع خصوصی اونا و منافع اجتماعی تأثیر گذاره.
تبدیل سرمایههای شخصی شرکاء و سهامداران به سرمایۀ جمعی و برخورداری شرکت تجاری از شخصیت حقوقی و امتیازات اون، با رعایت کردن تشریفات مخصوصی انجام میشه که این تشریفات شرکتهای تجاری رو از شرکتهای مدنی جدا میکنه.
به دلیل اینکه هر شرکتی تابع ضوابط خاصیه، اینکه یک شرکت در چه تاریخی تشکیل میشه، بستگی به نوع اون شرکت داره. طبق قانون تجارت، در مورد شرکتهای سهامی عام، زمان تشکیل شرکت، همون زمان تشکیل مجمع عمومی مؤسس (با رعایت مقررات قانون) و قبول کتبی سمت مدیران شرکته، و از اون تاریخ به بعد، شرکت تشکیل شده محسوب میشه.
طبق قانون تجارت، برای تشکیل شرکتهای سهامی خاص، عنصر تأسیس و ثبت شرکتهای مذکور در نظر گرفته شده. شرکتهای با مسئولیت محدود، تضامنی و نسبی هم وقتی تشکیل شده به حساب میان که تمام سرمایۀ نقدی تادیه، و سهم الشرکۀ غیر نقدی هم تقویم و تسلیم شده باشه، در این شرکتها حداقل میزان سرمایه و نحوۀ ارزیابی اموال و چگونگی پرداخت سرمایۀ نقدی و حداقل میزان سرمایه در قانون تجارت در نظر گرفته نشده. برای شرکتهای تعاونی هم عبارت ثبت و تشکیل در کنار هم در نظر گرفته شده.
در مادهای از قانون تجارت، ثبت همۀ شرکتها الزامیه و تابع مقررات قانون ثبت شرکتهاست، و در یه مادۀ دیگه هم، همۀ شرکتهای تجاری در این قانون شخصیت حقوقی دارن؛ اما این دو ماده از قانون تجارت از لحاظ آثار و قلمرو نامشخصند؛ به نظر بعضی از اساتید با توجه به این دو ماده قانونگذار، شرکتهای تجاری رو بدون نیاز به ثبت دارای شخصیت حقوقی دونسته.
البته به نظر میرسه که برای اصلاح قوانین و مقررات مربوط به تجارت یا ثبت شرکتها، باید زمان تشکیل شرکت رو با توجه به الگوهای قانون گذاری در کشورهای پیشرفته مثل فرانسه، همزمان با ثبت نزد ادارات ثبت در نظر گرفت.